"Mert hogy lehetne az ember boldog, ha szolga valamiben?"
"Márpedig úgy van, Szókratész!
Mert hogy lehetne az ember boldog, ha szolga valamiben? Sőt nyíltan megmondom, mit tartok a természet rendje szerint szépnek és jogosnak. Csak az él jól, aki vágyait hagyja nagyra nőni s nem fékezi; és bátran és belátón ki tudja elégíteni még akkor is, ha már tetőpontjukat elérték, és mindig megszerzi azt, amire vágyik. Ez a tömeg számára nem lehetséges. Ezért a tömeg megbélyegzi az ilyeneket, szégyenből rejtegetve saját tehetetlenségét, rútnak nevezi a féktelenséget. Így, mint már mondtam, szolgává lesznek a természettől kiválóbb emberek, s mivel gyönyöreik kielégítésére nem képesek, puszta gyávaságból dicsérik a józanságot és igazságosságot. Azok szemében, akiket a sors a királyok fiává tett, vagy a természet zsarnokságra vagy uralkodásra alkotott, lehet-e igazában rútabb s rosszabb valami, mint a józan mérséklet és az igazságosság? Ha az élet javait minden korlát nélkül élvezhetik, csak nem fogják urukká tenni a tömeg törvényét, ítéletét, gáncsát? Milyen szánalmassá változtatná őket az igazságosság s józan mérséklet szépsége, ha mint államuk kormányzói nem juttathatnának többet barátaiknak, mint ellenségeiknek!
Nos, Szókratész, azt állítod, hogy mindig az igazságot kergeted, halljad hát, mi az igazság. Kéjes életmód, féktelenség, szabadosság, csak legyen mire támaszkodnia, ez az erény, ez a boldogság. A többi mind csak szépelgés, természetellenes megegyezés, üres, értéktelen fecsegés." ( Platón. Gorgiasz, 492a - 492c, 572-573 )
 |
| "Azt mondom, minden ember önmagán uralkodik." ( Szókratész ) |
ΚΑΛ. Βεβαιότατα, Σωκράτη (οι σώφρονες δεν είναι ηλίθιοι).
Διότι πώς άνθρωπος δουλεύων εις οιονδήποτε θα μπορούσε να είναι ευτυχής; Τούτο είναι το κατά φύσιν καλόν και δίκαιον, το οποίον εγώ τώρα λέγω καθαρά και ξάστερα χωρίς να εντραπώ, ότι δηλαδή πρέπει εκείνος που θα περάση καλά την ζωήν του να αφήνη τας επιθυμίας του να γίνωνται όσον το δυνατόν μεγαλύτεραι και να μη τας περιορίζη, να δύναται δε να εξυπηρετή τας μεγίστας του επιθυμίας, διότι είναι ανδρείος και υπερήφανος, και να ικανοποιή τας επιθυμίας του με όσα εκάστοτε επιθυμήση. Αλλά, κατά την γνώμην μου, τούτο εις τους πολλούς δεν είναι δυνατόν. Δια τούτο κατηγορούν (οι πολλοί) τους τοιούτους (τους ισχυρούς) καί δυναμένους να ικανοποιούν τας επιθυμίας των διά πράξιν φέρουσαν όνειδος, αποκρύπτοντες την αδυναμίαν των, και λέγουν πως δήθεν η ακολασία είναι άσχημο πράγμα, καθώς προηγουμένως έλεγον, υποδουλώνοντες τους ανωτέρους των κατά τα φυσικά προσόντα ανθρώπους, και, διότι δεν μπορούν να ικανοποιούν τας επιθυμίας των, επαινούν την σωφροσύνην και την δικαιοσύνην ένεκα της ανανδρίας των. Επειδή βέβαια εις εκείνους που εδόθη ή υιοί βασιλέων να γεννηθούν, ή οι ίδιοι με τα φυσικά των προτερήματα να αποκτήσουν εξουσίαν τινά ή δύναμιν τυράννου ή υπεροχήν, τι αληθώς ασχημότερον και βλαβερώτερον θα ηδύνατο να υπάρξη εις τούτους τους ανθρώπους από την σωφροσύνην; Οι οποίοι ενώ θα ηδύναντο να απολαμβάνουν τα αγαθά χωρίς ουδείς να τους εμποδίζη, θα διώριζον οι ίδιοι κυρίαρχον εις τον εαυτόν τους τον νόμον, τας αποφάσεις των πολλών και την κατάκρισιν; Ή πώς δεν θα είχον γίνει δυστυχείς υπό του καλού της δικαιοσύνης και της σωφροσύνης, εάν δεν έδιδον περισσότερα εις τους φίλους των παρά εις τους εχθρούς, και μάλιστα άρχοντες της πόλεώς των;
Ούτως έχει αληθώς, Σωκράτη, εκείνο που συ συσταίνεις να επιδιώκωμεν. Η τρυφή, η ακολασία και η ελευθερία, εάν έχη την ικανότητα (προς κτήσιν απολαύσεων και αποσόβησιν των κωλυμάτων). Αυτό είναι αρετή και ευδαιμονία· τα δε άλλα ταύτα, αι μεταξύ των ανθρώπων αφύσικοι συμφωνίαι, είναι στολίδια, μωρολογίαι και πράγματα που δεν αξίζουν τίποτα.
Nincsenek megjegyzések:
Megjegyzés küldése